Yeni bir seriye daha başlıyorum. Eskiler ne oldu ki yenilere başlıyorsunuz diyenleri duyar gibiyim. Ama şunu unutmamak gerekir ki yeni her zaman iyidir ve Ulysses devam edecek. Bu seride çeşitli dönemlerde, çeşitli bilim kurgu-fantastik ya da alternatif tarih yazarları tarafından yaratılan yeni dünya, evren vb. (Orta Dünya, Star Wars evreni gibi) oluşumları çok da detayına girmeden inceleyeceğiz. Ara sıra böyle kendi dünyamızdan kopmanın cazibesine kapılmayan yoktur diye tahmin ediyorum.
Her zaman olduğu gibi en iyi bilinenler yerine, biraz daha geride kalmış ve ülkemizde fazla tanınmayanlarla başlamak en güzeli diye düşünüyorum. O yüzden şu an okumakta olduğum “Halka Dünya” kitabı ile başlayacağım bu seriye. (İtiraf ediyorum, sadece bu kitap yüzünden uydurdum bu seriyi ve devamı hakkında hiç bir fikrim yok)
Halkadünya’yı duyunca aranızdaki çoğu kişinin, “Terry Pratchett’ın yazdığı seri değil miydi o?” diye soracağını tahmin ediyorum. Tahmin ediyorum, çünkü benim etrafında öyle bilim kurgu kitapları hakkında konuşacağım fazla bir insan güruhu yok- işte o kadar yalnızım, ama bu başka bir paralel evrenin konusu. Hayır, o yirmi küsur kitaplık serinin adı “Diskdünya” ve insanlar bu yüzden bilim kurgudan uzak kalıyorlar genelde.
Halka dünya , Larry Niven tarafından 1970 yılında yayımlanan ve daha sonra 7 ayrı kitapla tamamlanan bir seri. Niven’in türettiği bildiğimiz evren (ya da Einstein Evreni) ötesinde bir yıldızın etrafında yapılan (evet var olan değil sonradan inşa edilen) kurdele gibi halka şeklinde bir gezegenden bahsediyoruz burada. Öyle bir dünya ki üzerinde tam üç milyon tane dünya’ya yetecek kadar alan mevcut. Neyse en başından başlayayım.
Matematikçi Larry Niven (ki resimlerine baktığınızda şu aşırı zeki, beyin kısmı çıkıntılı insanlardan birini göreceksiniz) 1964 yılından itibaren öyküleriyle bilim kurgu camiasında ses getirmeye başlıyor. Yazdığı ilk hikayede Merkür’ün karanlık tarafından bahsediyor, kendi deyimiyle güneş sisteminin en soğuk noktasından. Ama tam da o yıllarda Merkürün dönüşünün güneşle farklı olduğu ve aslında böyle bir bölümün hiç oluşmadığını çözen bilim adamlarına rağmen, 40 küsur yıldır kararlılığını kaybetmeden yazıyor Niven kendi otobiyografisinde belirttiği üzere.
Yapıtlarına baktığımızda, hemen her şeyi bilimsel gerçeklere dayandırıyor Niven ve bunları okuyucularıyla paylaşıyor. Gerçekten, örneğin Halka Dünyanın daha yarısına ulaşmadan, onlarca farklı konseptle karşılaştım bu 1970’de yayınlamış kitapta. Bilinen uzay kavramını daha ilk hikayelerinde atıyor Niven ortaya; insanoğlunun bildiği , anlamlandırdığı, etrafındaki türlerle beraber kullandığı yaklaşık 60 ışık yılı çapında bir evren.
İşte daha ilk romanında yepyeni bir gelecek tasarlıyor bizim için Larry Niven. Yaklaşık 1000 yıl geçmiş. Yeni türlerle karşılaşılmış, binlerce farklı teknoloji keşfedilmiş (transfer kabinleriyle doğum günün tekrar yaşamak isteyen bir adam görüyoruz daha ilk kitabın başında ), bilinen uzaydaki dünyalara gidilmiş. Yani gelecek gelmiş ve biz onu yaşıyoruz katı bir bilim kurgu gibi. Burası için “Babylon 5” ya da “Star Trek” evrenlerini düşünebilirsiniz belki , hatta yakın dönemden “Mass Effect” oyununun geçtiği evren de bir çağrışım yaratabilir.
Hikaye başlıyor ve biz sürekli yeni şeyler keşfediyoruz. Başlarda sadece isimlerini duyduğumuz türleri daha yakından tanıyoruz, değişik yetenekleri öğreniyoruz. Olağanüstü şeylerle tanışıyoruz. Ve hiç birine ya bu kadar da olmaz demiyoruz. Çünkü kitabı okurken sürekli wikipedia’dan bir şeylere bakıyoruz. Larry Niven çoğu yerde vermiş aslında nasıl ve ne olduğunu çoğu şeyin. Ama gerek çeviriden, gerekse teknik bilgilerin fazlalığından ek bir kaynak ihtiyacı duyuyoruz kitabı okurken.
Halkadünya çıktıktan sonra bütün büyük bilim kurgu ödüllerini (Hugo, Nebula ve Locus) ödüllerini toplamış – Ursula Le Guin, Roger Zelany, Arthur C. Clarke’in yılları tam. Aslında devamını yazmayı düşünmüyormuş kitabın Larry Niven. Ama hem ilk kitapta havada kalan bazı teknik konuları düzeltmek için, hem de hayran kitlesinin yoğun baskısından dolayı ikinci kitabı “Halka Dünya Mühendisleri”ni 1980 yılında yayınlamış. (Bir bilim kurgu fuarında MIT öğrencilerinin “Halka Dünya Stabil değil” diye tempo tuttuklarını söylüyor yazar) Bir on beş yıl sonra yazdığı “Halka Dünya Tahtları” ve 2004’deki “Halka Dünyanın Çocukları” ile seriyi bitirdiğini düşünürken, Erdward M.Lerner’in teklifiyle 2007’den itibaren 4 öncül ve 1 devam kitabı daha yazmış.Bunun dışında Larry Niven’in Bilinen Uzay serisinin içinde bir çok roman ve hikaye mevcut.
Ne var peki bu Bilinen Uzay serisinde – ya da halka dünyada: En başta, saf bilim kurgu var- türün izleyicilerinin en çok sevdiği. O silik mavi nokta karşısında olağanüstü bir devasalık var. Gelecek var, teknolojik, sosyolojik, felsefik – her anlamda gelecek. Değişik türler, değişik kültürler var. (20’den fazla tür olmasına rağmen Niven’in en çok eleştirildiği yer de burası, fazla bir kültür çeşitliliği olmadığı söyleniyor). Uzay gemisi gövdeleri, motorları, silahları var. Gezegenler, yıldızlar, rosetler, truvalılar, halka dünyalar, bir çok şey var daha.
Kısaca güzel bir evren halka dünya evreni ve bilim kurgu seven herkesin okuması gerekiyor diyeceğim, ama burada ufak bir problem var. Kitaplar 1999’dan itibaren bir kere basılmış ve baskıları tükenmiş. Yani istesek de bulamayabiliriz çok sıkı bir sahaf kaşifi değilsek. Yani ya ingilizcesinden okumaya çalışacağız kitabı ya da İthaki’nin yeni ya da eski çeviriyle tekrar basmasını bekleyeceğiz. Ama bir umut var yine de. Geçmiş yıllarda bir kaç kez ortaya atılan sinema /televizyon uyarlama fikri, bu aralar Amazon tarafından hayata gerçekleştirilecek gibi görünüyor. Ve hepimizin bildiği gibi, yayıncılığın temel prensiplerinden birisi de dizisi çıkan bir kitabı tekrar basmaktır. (Burada yeni bir girdi yapmam gerekiyor. Dualarımız gerçek oldu bir şekilde. Halka Dünya serisi , ilk üç kitap ya da, Pnama Yayıncılık tarafındn tekrar basıldı, yeni nesillerin de Niven’ı tanıması için bir şans doğdu . Teşekkürler Süpermen pardon Panama)
Prensip deyince aklıma Niven kanunları geldi bir de. Yazıyı bitiriken, yazarın evrenin işleyişi hakkında ürettiği bir iki kuralı da ekleyeyim buraya. Devamını internetten bulabilirsiniz.
- Bir aptal tarafından takip edildiğini bildiğiniz bir hedef, hiçbir zaman doğru olamaz.
- Tarih hiç bir zaman tekerrür etmez.
- Etik teknoloji ile değişir.
- G*Ö = k, Güvenlik ve özgürlüğün çarpımı sabittir, birini arttırmak için diğerini azaltmanız gerekir.
- Asla bir aynaya lazer silahını ateşleme.
SAÇMANIN BAĞLADIKLARI 