Üçüncü dairedeydim, sonu olmayan, iri taneli, lanetli soğuk bir yağmur yağıyordu; bu yağmur oldum olası böyle yağıyordu.
Evet en son şehvet çemberinde bayılmıştı kahramanımız hatırlarsınız. Şimdi ise Jabba the Hut’ın, 8’inci Henry’nin, Alfred Hitchcock’un ve ülkemizde son dönemde görmeye alıştığımız bolca insanın olduğu bölüm geldik, oburlar cehennemi.
Açık konuşmak gerekirse – önceki iki kattaki “celebrity”leri göz önüne aldığımızda- biraz sönük bir yer burası, topu topu bir kişinin adı geçiyor. Zaten Dante de bu bölümü – herhalde bu yüzden- çoğunlukla Floransa siyasetine ayırıyor. Belki de bu sebeple fazla ilgimi çekmedi benim. 115 dizeyle (38 tercet+1) şu ana kadarki en kısa kanto da bu zaten.
Fazla oyalanmadan özet ve analize geçeyim.
Karakterler: Dante-Vergilius–Kerberos – Ciacco dell’Anguillara(Muhtemel)
Günah: Oburluk
Kısa Özet: İki sevgilinin üzüntüsüyle bayılan Dante üçüncü çemberde uyanıyor (Vergilius da garibim, ömrü Dante’yi taşımakla geçti) Etrafta yine acı, çeken insanlar. Burada oldukça yağışlı; dolu, kar, pis sular, çamurla karışıyor hep, pis kokuyor her şey.
Buranın girişinde şu Harry Potter’dan aşina olduğumuz üç başlı köpek – Kerberos var. Gözleri kımızı,sakalı yağlı, sulara gömülü ölülere havlayıp, derilerini parçalamaya çalışıyor. Gerçi tam ölü değil de ruhlar var. Tam görünmüyorlar ama hissediliyor herhalde orada oldukları.
Bizimkileri (Özellikle Dante’yi) görünce diğer Cehennem görevlileri gibi kıllanıp hırlıyor ama Vergilius Aeneis’ten tecrübeli. Yerden pislik alıp her üç ağzına da atıyor Kerberos’un. Süklüm püklüm kalıyor zavallı köpek.
İşte çemberin içinde gölgelerin üzerlerine basa basa ilerlerken birisi kalkıp Dante’ye sesleniyor, hatırlamış galiba şairi.. Kendisini Ciacco diye tanıtıyor ve çok yediği için orada olduğunu söylüyor. Dante memleketlisini görünce seviniyor ama daha çok üzülüyor çektiği ceza için. Diğerlerini soruyor, şehirdeki grupları. Ciacco İlahi Komedyanın yazıldığı yıl itibariyle herkesin bildiği, ama 1300 yılında cehenneme inen Dante’nin henüz bilmediği bazı politik kehanetlerde bulunuyor. Sonra da Dante’nin sorduğu bazı kişilerin yerlerini söylüyor- hepsi aşağılarda diyor daha doğrusu.
Tıpkı geçen çemberde olduğu gibi, günahkâr ruh yanlarından ayrılıp cezasına devam ediyor. Bu arada Dante Vergilius’a “ Usta, şimdi durum böyle de kıyamette ne olacak ?” diye soruyor. Ustası da o zaman bu ruhların bedenlerine kavuşacağını, sonra da her şeyin (alınan tadın da, duyulan acının da) daha şiddetli olacağını söylüyor. Sonra konuşa konuşa dördüncü çemberin girişine kadar iniyor kahramanlarımız.
Kısa Analiz: Burada bir counterpasso ile karşılaşıyoruz yine. Dünyada yediği önünde yemediği ardında olanlar, burada yiyecek çamur ve pisliklerden başka bir şey bulamıyorlar, evlerinde rahat masalarında yemek yemektense domuzlar gibi bok çukurunda arıyorlar yiyeceklerini.
Aslında gerek buradaki gerekse bir önceki çemberde bulunan günahkarlar, bu suçu tek işleyenler değil. Yani obur olanlar arasından burada değil de daha sonra ziyaret edeceğimiz Arafta ya da cennette olanlar da varmış. Ama burada olanların asıl problemi günahlarından pişmanlık duyup zamanında tövbe etmemeleri/ya da edememeleri. Geçen çemberdeki iki aşık da bir papaza günah çıkartamadan öldürüldükleri için sonsuza dek o fırtınada dönmeye mahkum olacaklar. Göreceli yani aslında her şey.
Kerberos (Cerberus) var sonra, doymak bilmeyen iştahıyla burası için iyi bir bekçi. Tabii Harry Potter dedim ama Yunan ve Roma mitolojisinde bolca görüyoruz kendisini en başta Herkülün görevlerinde sonra da Aeneis’de . Ama buradan farklı olarak Aeneas’ın rehberi Sybil köpeği susturmak (uyutmak ) için ballı ekmekle otlar veriyordu ağzına. Burada ise oburların gardiyanını yine çamur ve pislik vererek susturuyor Vergilius. (Dante’nin küçük dokunuşları:)
Ciocco var burada ismi geçen tek günahkar. Kıskanç şehir Floransa’nın sonraki 15-20 yılı hakkında kehanetlerde bulunuyor –bana göre- biraz gereksizce. Dante soruyor aslında, ben buraya indim de acaba yukarıda ne oldu diye. Önce Aklar Karaları yenip diğerlerini sürgüne yollayacakmış, sonra da Karalar rövanşı alıp hüküm sürecekmiş yıllarca. Giriş kısmında anlattığım şeyler. Dante sonra daha fazla şey öğrenmek isteyince –diğer Floransalıları sorunca- onların da cehennemin çeşitli katlarında olduklarını söylüyor Ciacca ve son olarak Dante’den ismini yaşatmasını istiyor. Dante de onu kırmayıp, ismini Komedya’nın bu kantosuna dahil ediyor:)
Burası daha çok politik dedim, Arafın 6. Kantosu ve Cennetin 6. Kanto’su da bolca politik içerikliymiş galiba – 666 🙂 Sayıları ve simetriyi seviyor adam.
Son olarak Tanrı’nın adalet mantığı hakkında bilgi veriyor Vergilius. Kıyamet günü her şey kusursuzluğa ulaşacakmış (ya da en azından yaklaşacakmış). Anlayabildiğim kadarıyla insanların günah/sevaplarına oranla elde edecekleri daha “canlı” olacakmış herhalde. Yani şu anda ruhlar ceza çekseler de o zaman bedenleri ve hisleriyle tam bir insan olacak ceza çekeceklermiş günahkarlar.
Notlar:
1- Bu iki sevgilinin verdiği üzüntüyle
Aslında burada sevgili değil de iki akraba ya da gelin/kayınço tarzı bir şeyler geçiyor (cognati) orijinal metinde. Bunun da geçen bölümdeki aşka kapılan okurlara (ve tabii Dante’ye) işlenen günahın önemini hatırlatma amaçlı olduğunu söylüyor yorumcular.
7-Üçüncü dairedeydim, sonu olmayan, iri taneli,
lanetli soğuk bir yağmur yağıyordu;
Bu yağmurun Eski Ahit Mısır’dan Çıkış 16:4’de geçen” Rab Musa’ya, ‘Size gökten ekmek yağdıracağım’ dedi,” cümlesine nazire olarak yazıldığı düşünülüyor.
13-Korkunç görünüşlü azgın Kerberos hayvanı
Kerberos :Yunan mitolojisinde Hades’in yönettiği ölülerin bulunduğu yeraltının kapısında bekçilik yapan üç başlı bir köpek
16-Gözleri kırmızı, sakalı yağlı, karaydı,
Buradaki sakala ben de takılmıştım. Kelimenin “barba” yerine ağız anlamına gelen “bocca” olduğunu söyleyenler de varmış.
19-Ruhlar yağmurda köpekler gibi uluyordu;
Kerberos gibi
26-yerden avuç avuç aldığı toprağı
aç ağızlara fırlattı.
Aslında bir önceki üçlükte Kerberos için orijinal metinde canavar yerine solucan (vermo) kullanılıyor. Şeytan için de ileride benzer terimler kullanılmış. Buradan Kerberos’un toprakla evcilleştirilmesi, tanrının Havva’ya elmayı veren yılan verdiği cezayı çağrıştırıyor. Yaratılış Kitabı 3:14’den gelsin “Karnının üzerinde sürünecek, yaşamın boyunca toprak yiyeceksin.”
31-Kerberos iblisinin, ruhları sağır olmayı isteyecek
denli sersemleten o iğrenç yüzleri
de öyle sessizleşti.
Boccacio bu sesin, dünyada ziyafetlerde çalınan müziklere karşılık olduğunu düşünmüş.
34-Bardaktan boşanan yağmurun yere serdiği
gölgelerin üstünden geçiyorduk,
Normalde yağmurun Dante’yi ıslanıp, gölgelere etki etmemesi beklenirdi ama işte öteki dünyada farklı işliyor her şey.
38-içlerinden biri, önünden geçtiğimizi
görünce doğrulup oturdu.
İlk defa bir ruh ikilimizi fark ediyor.
45-sanki hiç görmüş değilim seni.
Çok değişmiş cehenneme indiğinden beri (Ya da salağa yatıyor:)
49 -O dedi ki: “Heybesi kıskançlık dolu
kentin konuk etmişti beni
Kent Floransa. Guelflerin içindeki kıskançlıklardan (Fakir Donati Grubunun, zengin Cerchi grubunu kıskanması gibi) bahsediyor olabilir ya da Dante –aslında- Floransa’dayaşayan insanlardan fazla hazzetmediğinden, herkesin kıskanç ve hizipçi olduğunu düşünüyor olabilir.
52-Siz kentliler Ciacco derdiniz bana:
Ciacco için bir çok fikir var. Bir ihtimal ismin doğru olması ve dönemin Floransa’lı şairi Ciacco dell’Anguillara olması bu ruhun. Ciacco‘nun argoda domuz anlamına gelmesi ve Giocomo isminin kısaltması olması başka olasılıkları da tetikliyor. Bir de dönemin bolca yiyip içen bir bankerin üzerinde duruyor Boccacio. Biz şimdilik ilkini alalım.
60-biliyorsan eğer, ikiye bölünen kentliler nereye
Giriş kısmında açıkladığım olaylar. Kent önce Ghibellin’leri (kral yandaşları) ve Guelf’ler Pa-
pa yandaşları) olarak sonra da Guelf’ler Aklar ve Karalar olarak ikiye bölünmüşler; Aklar, bağımsızlıktan yana, karalarsa Papa’nın Toscana üstünde hak iddia etmesini onaylıyor.
65-kan bile dökülecek, sonunda yabaniler
ötekileri bozguna uğratıp sürecek.
Kehanetler başlıyor. 1300 yılında Aklar (yabaniler) Karaları yeniyor.
68-üç yıl içinde, ötekiler üstün gelecek
düşündüğünü belli etmeyen kişinin desteğiyle.
1302’de Karalar kente yardım etmeyen Papa Nonaface 8’in ihaneti ile kazanıyor. Dante de sürgüne gidiyor.
73 Dürüst iki kişi var içlerinde,
Birisi kesin Dante. Diğeri hakkında tartışmalar var ama Guido Cavalcanti ya da Dino Compagni olabileceği yönünde görüşler var.
79-İkisi de çok değerli Farinata ile Tegghiaio,
sonra Jacopo Rusticucci, Mosca ile Arrigo
Farinata degli Ubert : Ghibellin’lerin yöneticilerinden
Tegghiaio Aldobrandi = SanGimignano kentinin yöneticisi. Ünlü Aldobrando degli Adimari’ni oğlu., 1360’ta Montaperti savaşında savaşmış, uyarıları dinlenmemiş ve Floransalılar katledilmiş.
Jacopo Rusticucci: Floransalı hukukçu
Mosca dei Lamberti = Reggio’nun yöneticisi – 1215 yılında Guelf’ler arasına huzursuzluk çıkararak savaşı ateşleyen bir Ghibelline.
92- onunla birlikte yere yığıldı, öbür körler gibi.
Burada sanki ikinci bir defa ölüyor. Öbür körler, diğer gölgeler.
95-kötüleri korkutan güç gelip de,
melekler borularını öttürmeden önce:
Korkutan güç İsa (İsmi kullanılmıyor yine). Kıyamet gününde borazanların ötmesi için İncil 1.Korintliler 15:51-52 “İşte size bir sır açıklıyorum. Hepimiz ölmeyeceğiz; son borazan çalınınca hepimiz bir anda, göz açıp kapayana dek değiştirileceğiz. Evet, borazan çalınacak, ölüler çürümez olarak dirilecek, ve biz de değiştirileceğiz.”
106- O dedi ki: “Bildiklerini düşünsene,
bir nesnenin kusurları eksildikçe
aldığı tat da, duyduğu acı da artar, bilim böyle der.
Bildiklerinden kastedilen skolastik öğretilerde geliştirilen Aristoteles felsefesi, Aristoteles ruhun bedenin biçimi olduğunu ve insan kişiliğinin esasen beden ve ruhun bir bileşimi olduğunu savunmuş. Aristoteles’i takip eden Thomas Aquinas da, ruhun bedenle birleşmedikçe doğal mükemmelliğine sahip olmadığını savunmuş. Yani bedenle yeniden birleşen ruh, ruhun yalnız olduğundan “daha mükemmel” olacak. Tabii normalde güzel bir şey olması gereken bu durum cehennem söz konusu olduğu için daha acı verici olacak.
Bundan sonra da kendi aralarında konuşa konuşa 4. Çembere iniyor Dante ile ustası. Hatta kantonun son dizesinde spoiler bile veriyor bu kez şair. Önümüzdeki çembere (kantoya) Plutoyla (yoksa Plutus mu?) başlayacakmışız. Onunla ilgili bilgileri de önümüzdeki bölümde veririm artık. Hadi bakalım, diğer çembere kadar sağlıcakla kalın.
SAÇMANIN BAĞLADIKLARI 